Η ζωή στο χωριό κατά τη διάρκεια της κατοχής

1940-1945 και μετέπειτα

Την περίοδο της κατοχής της χώρας μας από τους Γερμανούς κατακτητές στο β’ παγκόσμιο πόλεμο η καθημερινότητα στο παλιό χωριό ήταν πολύ δύσκολη.

Σύμφωνα με μαρτυρίες συγχωριανών μας, (σημερινοί 85-90 χρονών)στο χωριό εγκαταστάθηκε Γερμανικός λόχος για ένα περίπου χρόνο. Ήρθαν το καλοκαίρι του 1941 ξεχειμώνιασαν στο χωριό και πριν το καλοκαίρι του 1942 έφυγαν για τον Αστακό και στο χωριό έκαναν μόνο περιστασιακές περιπολίες. Το κεντρικό Διοικητήριο ήταν στο νέο χωριό σήμερα, στο διώροφο σπίτι του Βασίλη Κρίθυμου. Εκεί ήταν ο Διοικητής με κάποιους στρατιώτες. Εκεί είχαν κι ένα πρόχειρο ιατρείο. Το μαγειρειό τους το είχαν κάτω από την Αγία Παρασκευή κοντά στις Πεζούλες και ένας άλλος καταυλισμός ήταν κάτω από τον Άη Γιώργη. Στρατιώτες έμεναν και στα μεγάλα σπίτια των συγχωριανών μας, όπως στα Νακέικα στου Πάνου Χολή, κλπ

Κατά γενική παραδοχή οι Γερμανοί δεν πείραζαν κανέναν στο χωριό, ήταν ήσυχοι και σεβάστηκαν και τις γυναίκες. Κατά διαστήματα έβαζαν τους συγχωριανούς σε αγγαρεία να κάνουν κάποιες δουλειές, όπως άνοιγμα δρόμων κλπ.

Κάθε πρωί πέρναγε από το κεντρικό δρόμο του χωριού μια περιπολία η οποία φώναζε στα γερμανικά να ξυπνήσουν οι γερμανοί φαντάροι που κοιμόνταν στα σπίτια.

Την περίοδο εκείνη οι χωριανοί μας συνέχιζαν να εργάζονται στα χωράφια τους και να έχουν το εισόδημα εκείνο που τους επέτρεπε να μην πεινάνε. Τα σιτάρια και τα καλαμπόκια ήταν μια καλλιέργεια, λίγα αμπέλια, αργότερα λίγος καπνός, λίγο λάδι, λίγο βελανίδι και μικρή κτηνοτροφία συμπληρώνουν το εισόδημά τους. Όποιος τύχαινε να έχει και κανά ζευγάρι για όργωμα είχε καλύτερο εισόδημα ενώ οι άλλοι έσκαβαν τα χωράφια με τα χέρια για να μπορέσουν να σπείρουν την λιγοστή σοδειά τους.

Ήταν μια πολύ φτωχή περίοδος για όλους αλλά κατάφεραν να επιβιώσουν.

Το σχολείο δεν έκλεισε ποτέ και τα παιδιά προσπαθούσαν να μάθουν λίγα γράμματα με τις δασκάλες τους Γαλάτεια – Βαγγελιώ και άλλες και με Δ/ντη τον δάσκαλο Στέφανο Χελώνα.

Να τελειώσουν το Δημοτικό, λόγω και του πολέμου, δεν τα κατάφερναν όλα τα παιδιά αλλά τα βασικά τα μάθαιναν.

Τα περισσότερα χωράφια βρίσκονταν στην πεδιάδα εκεί που είναι σήμερα το νέο χωριό, που επι το πλείστον είχε αμπέλια και έσπερναν τα στάρια. Κακή συμπεριφορά απέναντι στους χωριανούς μας κατά ομολογία είχαν οι Ιταλοί που ήταν στο χωριό πριν τους Γερμανούς.

                     Κατηχητικό στο δημοτικό σχολείο 1935                                Το δημοτικό σχολείο όπως είναι σήμερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Κουσμάρι: Χλωρό τυρί ξινισμένο που το λιώνανε σε κατσαρόλα πρόσθεταν καλαμποκίσιο αλεύρι.

Λάχανα: (Χόρτα άγρια) με λίγο λάδι, όσοι είχαν.

Χυλός: Καλαμποκάλευρο σκληρό με καβουρδισμένο κρεμμύδι στο λάδι

Μπερμπελόνια: Αλεύρι λευκό, το έβρεχαν ,έφτιαχναν μικρά κομματάκια και τα τσιγάριζαν με κρεμμύδι.

Λαχανόψωμο: Λάχανα (χόρτα) χωρίς φύλλα ανακατεμένα με αλεύρι και το έψηναν στο ταψί

Σίβραση: Αλεύρι τσιγαρισμένο με λάδι το έσβηναν με ξύδι και όποιος είχε έριχνε και μια ψιλοκομμένη πατάτα.

Φασόλια – φακές – ρεβύθια – κουκιά –μπίζα για όσους έσπερναν στον κηπάκο τους.

Κρέας: Σπάνια υπήρχε κρέας στο τραπέζι, συνήθως γίνονταν ανταλλαγή με κάποιο άλλο είδος, όπως σιτάρι. Το αρνάκι το έφτιαχναν καπαμά (καβουρδισμένο με αλεύρι).

Γουρουνάκι, όποιος είχε οικόσιτο, το παστώνανε σε αλάτι για να περάσουν τη χρονιά (δεν υπήρχε ψυγείο). Κοτούλες ,όποιος είχε, σπάνια περίπτωση αυτό.

Ντομάτες – πατάτες: όποιος είχε κήπο έβαζε από λίγα.

Ψωμί: δύσκολα έβρισκες ψωμί, συνήθως είχαν οι οικογένειες που είχαν κάποια άνεση και όσες είχαν αλευράκι.

Πιτοκούλουρο: αλεύρι – νερό και ψήσιμο στα κάρβουνα.

Ζάχαρη: δεν υπήρχε και γενικά τα μαγαζιά δεν είχαν τρόφιμα.

Κότες και αυγά μόνο όσοι είχαν στην αυλή τους και γίνονταν ανταλλαγές σε είδος.

Βελάνες: χοντρά βελανίδια που τα έβραζαν.

ΕΝΔΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Τα ρούχα της εποχής ήταν δυσεύρετα. Όλα ήταν μπαλωμένα και μπάλωμα στο μπάλωμα έως ότου λιώσουν. Ανταλλαγές γίνονταν και στα ρούχα και όταν παντρεύονταν κάποιος έπαιρνε δανεικό το κουστούμι ή το νυφικό από άλλον που είχε παντρευτεί.

Πλεχτά πουλόβερ που έπλεκαν οι γυναίκες με μαλλί από πρόβατα

Τα μαλλιά από τα γίδια τα έφτιαχναν ρούχα, για σκέπασμα στο κρεβάτι όπως τσέργιες (φλοκάτες), σαίσματα που έστρωναν στο πάτωμα και οι τσπάνηδες έφτιαχναν τις κάπες τους.

Παπούτσια: Το είδος δεν υπήρχε. Φορούσαν πλεχτά χοντρά τσουράπια (κάλτσες) και τα τύλιγαν με γουρνοτόμαρα (δέρμα χοιρινού)

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

Οι μεταφορές γίνονταν με τα γαϊδουράκια όσοι είχαν, και στην πλάτη όσοι δεν είχαν.

Συμπερασματικά: Οι περίοδοι εκείνοι ήταν πολύ δύσκολοι. Λίγο καλύτερα περνούσαν όσοι είχαν κάποια υποδομή, ζευγάρια (άλογα ή βόδια) για όργωμα και περισσότερα χωραφάκια. Οι άλλοι τα έφερναν βόλτα δύσκολα, αλλά πάντα τα κατάφερναν και έτσι φτωχικά. Από το 1944 και ως την λήξη του εμφυλίου στο χωριό δεν έμεναν πολλοί χωριανοί για ευνόητους λόγους φόβου.

Τα πράγματα άρχισαν να καλυτερεύουν από το 1950 και μετά με την βοήθεια του σχεδίου Μάρσαλ, την ούλντρα, τα συσσίτια και αργότερα με την εκμηχάνιση των καλλιεργειών.

Σημ.: τα στάρια και τα καλαμπόκια εκείνη την εποχή τα άλεθαν στο μύλο του Παπαλέξη και του Ρέτσα.

Ας μην έρθουν ποτέ εκείνα τα χρόνια ΠΟΤΕ!!!

Ευχαριστούμε τους παππούδες μας, τις γιαγιάδες μας και τους γονείς μας που μας μεγάλωσαν σωστά παρά τις τρομερές δυσκολίες τις εποχής.

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΑ ΒΑΘΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΣΑΣ ΕΥΓΝΩΜΟΝΟΥΜΕ